De Voorjaarsnota 2023 is vrijdag 28 april 2023 gepubliceerd en geeft een vooruitblik op de rijksbegroting voor de komende jaren. Over de gevolgen worden de gemeenten geïnformeerd via de Meicirculaire 2023.
Structurele rijksbijdrage vanaf 2027
Vooruitlopend op een nieuwe financieringssystematiek vanaf 2026 heeft het kabinet in de septembercirculaire 2022 in 2026 eenmalig € 1 miljard beschikbaar gesteld. In de Voorjaarsnota 2023 heeft het kabinet aangekondigd dat dit bedrag vanaf 2027 structureel beschikbaar komt.
Indexatie op basis van bruto binnenlands product
Vanaf 2026 wordt het gemeentefonds niet langer via de normeringssystematiek ‘samen de trap op en samen de trap af’ geïndexeerd. Er wordt alleen een loon- en prijsontwikkeling (LPO) accres verstrekt, geen volume accres. Het huidige LPO accres wordt, net als de jaren tot en met 2025, vanaf 2026 bijgesteld op basis van de jaarlijkse loon- en prijsontwikkeling zoals door CPB geraamd wordt.
In de Voorjaarsnota 2023 is besloten om het gemeentefonds voor de volume ontwikkeling vanaf 2027 te indexeren op basis van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product. In de nota is een beschrijving van de hoofdlijnen van een nieuwe financieringssystematiek opgenomen. De nieuwe financieringssystematiek houdt in dat het gemeentefonds vanaf 2027 wordt geïndexeerd op basis van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product.
Accres voor loon- en prijsontwikkeling (LPO accres)
In de Najaarsnota 2022 heeft het kabinet aangekondigd een extra prijsbijstelling over 2022 uit te keren in verband met de uitzonderlijke prijsstijgingen voor 2022. Nu is in de Voorjaarsnota 2023 aangekondigd dat gemeenten een extra tranche prijsbijstelling 2022 vanaf 2023 van slechts € 127 miljoen structureel ontvangen. Dit is minder dan de aankondiging van € 300 miljoen voor de loon- en prijsbijstelling in de Najaarsnota 2022.
Hervormingsagenda Jeugd
Het Rijk en de VNG hebben op 18 april dit jaar laten weten dat een financieel principeakkoord bereikt is voor de Hervormingsagenda Jeugd. Eén van de financiële afspraken in het principeakkoord is dat de huidige besparingsreeks voor 2023, 2024 en 2025 bevroren is.
Opschalingskorting
Nederlandse gemeenten zouden volgens de regering tot grotere eenheden van meer dan 100.000 inwoners moeten fuseren (opschalen). Er kan dan efficiënter worden gewerkt waardoor er minder geld uit het Gemeentefonds hoeft te worden betaald (opschalingskorting).
De oploop van de opschalingskorting is geschrapt voor de duur van de kabinetsperiode en eindigt, zoals voorzien, in 2026. Dit betekent dat de stand van de opschalingskorting zoals bereikt in 2019 blijft bevroren tot en met 2025. Ondanks dat er vanaf 2027 extra middelen komen voor gemeenten, blijft voor 2026 een groot tekort over. Een belangrijk onderdeel hiervan in deze opschalingskorting. De opschalingskorting keert volledig terug in 2026. De Voorjaarsnota 2023 biedt geen informatie over de opschalingskorting. De vraag blijft of en ook wanneer het Rijk en de VNG overeenstemming bereiken over het schrappen van de opschalingskorting.